Marunjuk.

XIV. Marunjuk.

    “Pesta pamasumasuon” nama najumotjot nuaeng didok halak laho mandok pesta hasampuran ni anak dohot boru. Najolo ragam do goarna nalao' diihuthon sipata nang di tingki on. Sian pihak paranak didok ma pesta “marunjuk”. Sian pihak parboru'“mangan tuhor, boli manang juhut ni boru” Ianggo na asli mangihuthon pandok ni sada natuatua “mangan juhut ni boru” do, jala i do ninna na sasintongna, ai ndada sipanganon na tinuhor dohot boli ni boru i na pinangan i.

 

1. Filsafat ni juhut ni boru.

Mangihuthon uhum adat, hosa do ali ni hosa. Jadi molo binuat sada na marhosa, ingkon singkatan do i dohot sada na marhosa. Molo mangoli sada halak dialap/dibuat ma sada boru sian marga na asing Mangihuthon uhum adat nangkinangi, ba ingkon lehononna ma gantina sada jolma. Alai ala maol do i tarpatupa, ba pinahan ma dilehon singkatna Jadi pinahan i ma na songon ganti ni sibuk ni boru i sijaloon ni parboru. Dipangan parboru dohot tuturna ma i. I ma alana umbahen didok mangan juhut ni boru. Laos i do alana umbahen na so boi boru i manganhon juhut panjuhutina, songon i nang pangoli i. Asa holan parboru dohot tuturna hian do sipangan panjuhuti ni boru i, ianggo paranak dengke na pinarade ni parboru do sipanganon ni i. Di bagasan i unang tapingkir sai tongtong dengke panganon ni pihak paranak di na marunjuk. Di angka’ na maradong, molo horbo panjuhuti sian paranak, ba lombu ma dilehon parboru na gabe “dengke”

 

PANGARADEON TU ULAON I.

Mardos ni roha ma jolo paranak dohot parboru taringot tu ari ni pesta i. Somalna parboru do na patupahon pesta i dihutana, niurupan ni dongan sabutuhana, dongan sahuta dohot angka tutur na asing. Ia harugian tu panjuhuti somalna sapartolu ma i sian parboru dua partolu sian paranak.

Di tingki on, tarlobi di kota tar songon on nama dibahen. Di tingki na marhata sinamot nunga dihatai hian taringot tu pesta parbagason i. Marmansam do na tinontuhon i na niulahon ni halak nuaeng songon na tarsurat di toru on :

a.   Parboru patupahon pesta i, alai sude harugian (i ma pinahan sipotongon, sewa ni parpestaan dohot alatalatna) tanggungan ni paranak.

b.  Paranak do patupahon dohot mananggung sude harugian tu pesta i (Ginoaran do ulaon sisongon on “taruhon jual”. Sude boras na ro paranak nama manjalo).

c.      Di tingki marhata sinamot dipadomu paranak sude sigararonna bahen sinamot dohot harugian tu pesta tanpa mambahen perincian (i ma na ginoaran “sitombolo”). Molo dioloi parboru do, ba parboru i ma mambahen pesta i, manurut na tarbahensa.

d.     Songon adat na somal najolo. Parboru mambahen pesta i, jala sipalahoon tu panjuhuti sapartolu sian parboru jala dua partolu sian paranak.

 

PANGANON SIBUHABUHAI.

Di mata ni pesta pamasumasuon i, andorang so borhat tu gareja, ro ma paranak, nidonganan ni angka tutur na sumolhot mamboan sipanganon tu huta ni parboru. I ma na margoar panganon “sibuhabuhai” asa buha panggabean buha dohot parhorasan di na dua bola pihak. Laos songon pamungka (pambuha manang pangungkap) ni pestai do i rajumon. Nunga rade hian parboru dohot angka tutur na sumolhot manjalo haroro ni paranak. Dung peak ampang manangjual inganan ni sipanganon i di jolo ni hasuhuton parboru, pintor disigati nasida do i jala didai patuduhon balga dohot las ni rohanasida. Dung rade sude jala denggan juguk di ingananna be, songon na niatur ni protokol ni parboru, dipadalan ma sipanganon. Rap mangan do parboru dohot paranak, ai nunga diparade parboru hian sipanganon tu pihak paranak. Sian bagian paranak do sidok tangiang ai nasida do na mamboan sipanganon. Udut tusi tarbege ma sian bagian paranak :

“Rajanami, raja ni hulahula, angka amanta raja dohot angka inanta soripada. Tangan manomba ma dohot soara marhuhuasi di sipanganon na saotik na huboan hami on. I ma da rajanami sipanganon si buhabuhai ni pesta sadari on, asa buha parulian, panggabean dohot parhorasan di hita saluhutna. Bosur ma hita mangan na godang, mokmok mangan na otik. Bulung ni dapdap ma langkop, ia i ma jolo nuaeng na tarpatupa ba i ma taparhajop.

Sititi ma sihompa, golanggolang pangarahutna;

Tung so sadia pe nuaeng na hupatupa hami i, ba sai godang ma pinasuna.

Boti ma”.

 

Dung sun mangan ndang pola adong be na marhata sigabegabe. Pintor marhobas nama laho tu gareja. Di na laho borhat martangiang ma sahalak sian bagian hulahula ni parboru. Dung i udur ma sude borhat tu gareja.

NOOT : Adong do deba halak na laos mangupaupa boruna dohot na naeng helana i di tingki na mangan sibuhabuhai. Di pahundul ma nasida di lage na uli. Dung i dipeakkon ma di jolonasida sada pinggan pasu na uli na marisi indahan dohot dengke. Somalna, jala songon i do ninna manurut na asli na niulahon ni angka ompunta sijolojolo tubu holan sada do dengke (na tar balga) peak di atas ni indahan i. Bilangan sada do na maniop paranana di upacara on : sada pinggan pasu panganan, sada dengke dohot sada galas marisi aek tiotio. Simbol do bilangan sada i, ai mulai ari on, sada nama nasida di sasude. Somalna inanta pangintubu ni boru na muli i do na mandok hata pasupasu ni upaupa i.

 

HATA PASUPASU DI NA ANGUPA BORU NA MULI.

Dohot suara na tiar mangkuling ma inanta i: 

 Inang, boru hasian dohot hamu amang.... (didok marga ni helana i), sada do pinggan pangananmuna, sada dengke upaupamuna laos sada do galas inganan ni aek sitiotio di hamu. Laos songon i do pangidoannami mulai sadari on : sisada roha ma hamu, sisada tahi sisada oloan di saluhut siulaon dohot sibahenonmuna. Ia dengke i, dengke saur do i sai songon i ma nang hamu na dua sai saur sarimatua; dengke simudurudur do i huhut, asa sai rap mudurudur ma hamu nian manuju tu na uli dohot na denggan tarlobilobi laho manuju inganan partangiangan I manang na gareja pe i manangjabu na somal laho mangido pasupasu dohot gogo sian Tuhanta, asaTuhanta i na mamimpin hamu di sude parngoluanmuna, dengke sitiotio do i huhut, sai anggiat ma tio songon aek sitiotio na di bagasan galas panginumanmuna i parngoluonmuna tu joloan on tumpahon ni Tuhanta Pardenggan basa i, jala dengke sahat do i huhut, sai sahat ma na uli na denggan tu hamu songon na pinarsinta ni rohanta, sai sahat hamu dohot tu panggabean dohot parhorasan tu joloansa on.

 

Dangka ni arirang peak di tonga onan;

Badanmuna so unang olo sirang, tondimuna sai masigomgoman.

Tubu ma singkoru didolok ni Purbatua:

Sai tubuan anak ma hamu tubuan boru donganmuna sarimatua.

 

Eme sitamba tua parlinggoman ni siborok;

Amanta Debata do silehon tua, sai dohot ma hamu diparorot.

 

Boti ma”.

 

ANAK DOHOT BORU RAP MANGALUSI

“Mauliate ma inang, sai sahat ma saluhut hata nauli dohot pasupasumuna i dibahen Tuhanta i. Boti ma”.

HATA HUHUASI DI GAREJA :

Dung sun pamasumasuon dilehon pandita na mamasumasu i ma izin tu wakil ni paranak dohot parboru mandok hata tu na pungu i.

HATA SIAN WAKIL PARANAK :

“Hamu angka na pinarsangapan, angka amanta raja dohot angka inanta soripada. Jongjong do hami mandok mauliate tu Amanta Debata na mandongani hita sahat tu ari on. Nang tu hamu sude angka na huparsangapi hami: Raja ni dongan Tubu, raja ni dongan sahuta, raja ni parboruon, raja ni aleale, tarlobilobi raja ni hulahula, dohonon nami ma mauliate malambok pusu,siala haroronmuna tu bagas nabadia on mangadopi pamasumasuon ni anak dohot parumaen nami. Alai pangidoannami dope tu hamu, dung haruar hita annon sian bagas gareja on, sai marneang ni langka dope hamu rap udur dohot hami tu inganan parpestaan naung pinarade ni hasuhuton di....(dipaboa ma inganan ni pesta i) asa rap hita disi marsipanganon jala patupahon adat tu hulahulanta laos manjalo adat sian nasida. Molo tung adong sian hita naso sahat dope surat undangan nami, ba laos hatangkon ma nuaeng na manjou dohot na manggokkon hamu. Huulahi hami ma mandok mauliate godang. Boti ma”.

 

HATA SIAN WAKIL NI PARBORU :

“Songon wakil suhut parboru, jongjong do ahu nuaeng dijolomuna mandok hata mauliate parjolo tu Amanta Debata na mangalehon ari na uli on di hita,ai nunga saut jala sahat manjalo pasupasu boru dohot helanami. tu hamu angka na pinarsangapan raja ni dongan sabutuha, raja ni dongan sahuta, raja ni parboruon, raja ni aleale, lumobi raja ni hulahulanami dohot angka amanta pangula ni huria dohonon nami ma mauliate godang, malambok pusu, siala na binahenmuna tu hami dibagasan ari on. Ndang tarbalos hami i, jadi sai Tuhanta Parasai roha i ma mamalos i marlipat ganda tu hamu sude na huparsangapi hami. Angkup ni i, songon naung pinaboa ni parboruonnami nangkin, nunga huparade hami sipanganon pesta pamasumasuon, ingananna di....(dipaboa inganan ni parpestaan i). Jadi pangidoan nami rap udur mahita sian inganan on tu inganan parpestaan i, mangan indahan na las dohot minum aek sitiotio laos manjalo adat sian parboruonta huhut pasahat adat tu nasida mangihuthon hasomalanta. Molo tung adong dope sian hita na so dapotan surat undangan dope sian hami, ba hatangkon ma na songon gongkon dohot jou-jou tu nasida. Mauliate ma jumolo hupasahat hami siala haroromuan tu pesta on.Boti ma”

PARDALANAN NI PESTA UNJUK

Dung rade sude sipanganon dijolo ni angka na ro tu pesta i, jongjong ma sahalak sian paranak mandok tangiang laho mangan. Dungi jongjong ma muse wakil ni paranak mandok huhuasi ni sipanganon didok ma:

“Hamu raja ni hulahulanami, didok angka ompunta sijolojolo tubu : Butong mangan na godang mokmok mangan na otik, taringot di taragu na huboan hami i sai pamurnas mai tu pamatang, saudara tu bohimuna. Tung otik pe nuaeng sipanganon i ndada holitnami i rajanami, alai tung sura pe holit,ba sai lam tu godangna ma di hami borumuna hujoloansa on, asa tarbahen hami dope patupa na tumabo jala na gumodang laho pasangap hamu angka hulahulanami. Jadi songon hata ni umpasa ma dohononnami:

Sititi ma sihompa, golanggolang pangarahutna;

Tung so sadia pe nuaeng na hupatupa hami i, ba sai godang ma pinasuna.

Boti ma.”

MANULANG.

Ditingki mangan ro ma manang piga halak sian pihak paranak mangganupi sulangsulang tu pihak parboru jala didok ma : “Jalo hamu ma rajanami, sulangsulang na tabo ma i di hamu”

PINGGAN PANGANAN.

Laos di tingki na mangan i do dipasahat hasuhuton na dua pihak pinggan panganan tu sude tuturna na patut manjalo i.

HUHUASI MANGIDO TUMPAK.

Hamu angka na pinarsangapan, angka amanta raja dohot angka inanta soripada, sudena angka na huundang hami tu pesta on. Jongjong ahu songon wakil ni hasuhuton paranak mandok hata saotik. Jumolo ma hudok hami mauliate malambok pusu siala haroromuan tu pestanta on. Hamu angka na pinarsangapan, songon naung tangkas diantusi hamu mangihuthon adatta na uli i, ba tingkina ma nuaeng pasahathon sinamot tu hulahulanta. Tangkas do huhut diboto hamu, ndang tarusung sahalak pandingdingan, laos songon i do nang na pasahat sinamot tu hulahula, na ingkon do pangidoon pangurupion sian tuturniba tarlobilobi boru, dongan sabutuha, dongan sahuta, aleale ro di sude na mangkaholongi iba. Laos adong do pandohan ni angka ompunta sijolojolo tubu na mandok: Nang pitu gaja nilapa, molo so ada na mangido ba ndang adong na mala. Dibahen i jongjong do ahu nuaeng dison songon wakil ni hasuhuton pasahat pangidoannami, tu hamu. Patar do dohononnami tu hamu angka na pinarsangapan, tung hamu do na hupangasahon hami, umbahen na barani hami majama ulaon on. On pe hamu angka na pinarsangapan, angka amanta raja dohot inanta soripada, tarlobilobi hamu angka parboruonnami, tung hirim situtu do rohanami di buha ni rohamuna mangurupi hami. Nuaeng pe ro ma hamu mamboan ' tumpakmuna, nunga rade hami manjalo. Mauliate ma jumolo hupasahat hami tu hamu sudena”.

NOOT : Andorang so dihatahon huhuasi i nunga rade hian hundul anak dohot boru naung pinasupasu i rap dohot suhut paranak, ama dohot ina didongani tutur na sumolhot mangadopi sada sambong na bolon na marisi boras saotik dohot jagal santanggo mardongan napuran 3 (tolu) bulung.

Dung i marroan ma angka na ni undang ni paranak manaruhon tumpak na be. Parjolo ma angka boru. Udut tusi ro ma angka dongan sabutuha, dongan sahuta, aleale ro di sude angka tutur naasing.

Dung ris sasude mangalehon tumpakna dipasahat paranak ma hata hamauliateon tu sude silehon tumpak.

 

HATA HAMAULIATEON SIAN PARANAK TU ANGKA SILEAN TUMPAK.

Hamu angka na pinarsangapan, angka amanta raja dohot angka Iinanta soripada, raja ni parboruon, raja ni dongan sabutuha, raja ni dongan sahuta, angka aleale ro di sude tutur na asing, tarlobilobi raja ni hulahulanami (noot sian panurat : nang angka hulahula pe torop do na tarbuka rohana mangalehon tumpak tu boruna). Mauliate malambok pusu ma dohononnami tu hamu saluhutna siala tumpak muna na godang i. ndang na tarbalos hami tu hamu angka na pinarsangapan, alai adong do Amanta Pardenggan basa na sumurung. Sian Ibana sai na jaloonmuna do balos ni na denggan na binahenmuna tu hami marlipat ganda.

Bagot na marhalto ma na tubu di robean;

Horas ma hami na manjalo tumpakmuna i, ba sai lam martamba ma sinadongan di hamu na mangalean.

Boti ma”.

Dung i dipaherbang inanta soripada ni suhut ma ulosna manjalo sude isi ni sambong i, alai somalna, sai jolo disuru inanta i do parumaenna na imbaru i manggomakkon deba hepeng tumpak i, jala laos di parumaenna i nama i. Ninna natuatua, songon simbol ni sintasinta ni ina i do i, asa anggiat tu joloan on lomuk jala mura dapot parumaenna i hepeng, molo boi nian na ripe manggomahi songon na binahenna apala ipe.

 

MARBAGI JAMBAR DOHOT MARHATA.

Dung sun pihak paranak na manjalo tumpak i, diatur ma parhundul, asa denggan masidompahan pihak paranak dohot parboru. Andorang so dipungka na dua bola pihak masisungkunan, jolo masibahen rapotna be dope sian nasida laho manotophon raja parhata nasida be.

MARBAGI JAMBAR

Dung i dijouhon raja parhata ni parboru ma : “Hamu raja ni parboruonnami, ia parjambaran tu hamu songon on ma:

1.    Panamboli

2.     Aliangaliangsatonga

3.     Na marngingi pangambirang.

HATA NI RAJA PARHATA NI PARANAK :

“Ba nunga uli non i nian, alai ala adong do huida hami disi angka soit, ba molo bai lehon hamu ma i dua di hami.”

Dioloi parboru do i, jadi dipasahat ma sude jambar ni paranak i tu raja parhata ni paranak.

la na tinggal di parboru angka on ma :

1.     Ihurihur.

2.      Aliangaliang satonga dohot osangosang

3.      Na marngingi parsiamun.

4.     Sombasomba.

5.     Soit.

NOOT : Di deba luat, ndang adong dibahen sombasomba dohot soit ianggo holan pinahan lobu do panjuhuti.

Laos torus do dibagi pihak paranak dohot parboru angka parjambaran i tu angka tuturna.

Tar songon on ma dibahen paranak :

1.    Aliangaling tu hulahula.

2.     Na marngingi tu boru dohot bere.

3.     Panamboli dohot soit tu hahaanggi, dongan sabutuha, dongan sahuta.

Tar songon on ma dibahen parboru :

1.    Osangosang tu tulang ni na muli.

2.     Aliangaling dohot sombasomba tu angka hulahula.

3.     Na marngingi tu angka boru dohot bere.

4.     Ihurihur tu hahaanggi, dongan sabutuha.

5.     Soit tu dongan sahuta, pariban, pangula ni huria.

NA TINUTUNGAN.

Di tingki on adong do tubu sada istilah na imbaru i ma “na tinutungan”. Sian par-Silindung do (ninna halak) parmulaan ni hata i. Di tingki sigagat duhut (horbo) do na bage panjuhuti masa hata i di hatiha marunjuk. Lapatanna on do : Mardos ni tahi paranak dohot parboru mambahen holan ulu dohot ihurihur sambing na gabe parjambaran. Sada “habisuhon” do i laho pabulushon ulaon padalan parjambaran na mansai rumit i jala borat, huhut godang risikona molo sala binahen. Jadi molo didok “na tinutungan” do horbo panjuhut i, ba holan ulu dohot ihurihur nama sibagion, ndang adong be parjambaran na asing. Mangihuthon na somal ihurihur ma jambar ni sibahen pesta. Alai boi do kompromi, umapama : nang pihak paranak na mambahen pesta i, parboru dibahen dapotan ihurihur.

NOOT : Usul sian panurat : denggan ma sai jambar ni parboru binahen ihurihur, ai patut do i songon ulak ni dengke na binoan nasida.

Ia jambar ulu dohot ihur i ndada pola diadopan ni angka sipanjalo jambar be i dibagi. Pintor disuru be ma boruna mamboan i tu inganan na asing, asadisi digotapi manurut torop ni na patut manjalo jambar juhut jala dipambagihon muse. Asa tung godang situtu do laba taringot tu tingki molo horbo “na tinutungan” do panjuhuti.

Dung sae mangan jala sae dibagi angka parjambaran juhut,di pungka ma manghatai. Alai andorang so so dimulai marhata disuru paranank ma parboru mameakkon pinggan panukkunon tu jolo ni pandehata ni parboru, i ma pinggan na marisi saotik boras,napuran dohot santanggo juhut. Diatas ni i ma dipeakkon maropat suhi opat bulung uang harotas.

 

HATA NI PANDEHATA NI PARBORU (bagian panungkun nasida)

“Manghatai  ma hita  Raja ni anakkon. Ba nungga dison pinggan sitiotio soara na hot di hundulanna, sai tio ma antong parnidaanta tu joloan on,jala sai hot ma di hita pasupasu sian Amanta Debata.

Peak di atasna napuran sirata bulung  hasoloan ni boru ni raja basai rata ma antong di hita tu joloan on pansamotan dohot parhorasan. Adong do dison huhut parbue santi,siriburribur,parbue sipirni tondi anggiat ma antong sakti madingin,sakti matogu angka pomparanta,matorop maribur huhut matangkang manjuara.

Laos adong do dison ringgit na marmata,tinongos ni negaranta,sipalas roha ni natorop dohot amanta raja. Sai martamba ma antong ria dohot lasni roha di hita tu joloan on !.

Songoni muse peak diatasna juhut tanggotanggo na godang,i ma na songon simbol ni hatanggoon dohot tu hatoguaon ni partuturanta dohot parrohaon na denggan di angka na marhula marboru di hita tu joloan on.

Jadi amang raja ni boru,na manungkun ma hami jolo taringot dihata ni sipanganon.Parjolo dohononnami tu hamu:

Bagot na marhalto,na tubu di robean;

Sai horas ma hami na manjalo, ba sai lam martamba di hamu namangalean.

Ia nunga jagar hami bosur mangan indahan na las,jala jagar sagat marlompan juhut na tabo i,jala sombu minum tuak na tinahumunai,ba:

Dia ma langkatna,dia unokna;

Dia ma hatana,dia nidokna.

Sibegeon ni pinggol si peopon ni roha.

Boti ma da raja ni boru.”

 

ALUS SIAN PANDEHATA NI PARANAK

“Horas ma jala gabe raja nami.Sai haroan na marharoan tu joloan on.Taringot di sipanganon i Rajanami:

Marbau tanduk,marbau holiholi;

Godang sibutongbutong,otik sipir ni tondi.

Sai pamurnas mai tu pamatangmuna,saudara tu bohi;

Sipasindak panaili,sipaneang holiholi.

Tumpak ma sahalamuna rajanami,manuai tondimuna marhite tangiangmuna tu Amanta Debata,asa sai lam ditambai di hami ianakkonmuna sinadongan,asa boi dope patupaonnami sipanganon na tumabo jala na dumenggan laho pasangaphon hamu hula hula nami.Jadi ianggo lapatan ni sipanganon i Rajanami,panggaben ,parhorasan do.

Botima.”

 

HATA NI PANDEHATA NI PARBORU

“Ba ianggo i do hape, ba sai asi ma roha ni Amanta Debata sia ditambai dope asi ni rohana dohot pasupasu dihamu,tamba ni hagabeon dohot parhorasan naung adong.

Bona ni aek puli di dolok ni sitapongan;

Sai tubu ma di hamu angka na uli,lam matamba nang sinadongan.

Alai amang raja ni boru, sai marangkup do nauli,mardongan na denggan,jadi tangkas ma paboa hamu sibegeon ni pinggol sipeopon ni roha:

Ranting ni bulu duri,jait masijaotan;

Angkup ni hata na uli,dia ma naeng taringotan.

Boti ma”.

 

HATA NI PANDEHATA NI PARANAK

“Gabe ma di hita jala horas rajanami,I do tutu rajanami, sai marangkup do nauli,mardongan do nadenggan,jadi nuaeng pe paboaon nami ma tuhamu siangkupna songon nahundul sidonganan songon namardalan.Songon naung tabota Rajanami,nungga be dijangkon hamu anak nami gabe helamuna,jala nungga taadopi nangkin nasida manjalo pasupasu sian Tuhanta marhitehite naposona di bagas gareja.Sai saut ma antong sahat pasupasu i,tu nasida tumpahon ni Amanta Debata.Jadi nuaeng pangidoan nami rajanami asa dohot ma hamu mamasumasu sude hami parboruonmuna,asa gabe jala horas huhut mamora tumpahon ni Amanta Pardenggan basa i.

Angkup ni ianggo tu adat dohot uhum na mangonai sinamot,ninna rohangku nunga sude i marreso dipatupa suhutnami,alai hudok pe songon i,molo tung adong dope naso beres ba rade do hami manggohisa; alai ianggo naung gok do sude ba pasupasu ma hami sude jala paborhat hamu ma anak dohot parumaennami asa huboan hami tu huta nami.Ba songon i ma da rajanami hatanami. Botima.”

HATA NI PARBORU MANGALUSI

“Hamu rajani boru nami,ianggo pasupasu i sai na lehonon nami do i tu hamu parboruonnami.

Aek natio do ham, riongriong di pinggan pasu;

Hulahula nabasa do hami, na ringgas mamasumasu.

Alai raja ni boru,andorang so huhatahon hami hata pasupasu tu hamu,tangkasan nami dope jo tu suhut nami dison,manang naung olat ni dia naung margarar dibahen hamu.(diadophon tu suhutna) Ale ampara,nungga margarar sude parjambaran?

Mangalusi ma paidua ni suhut paboahon akka na so gok dope dipasahat paranak.Jala udut tusi dipangigilhon ma jambar ni sude na piniona.

Di ujungna dipangido parboruma jambar ni tulang ni hela na i.Disi dijalo i sian paranak,laos parboru ima pasahat i tu tulang ni hela i,alai jolo ditambai jala didok ma: Nungga saboru hita umbaen na ingkon pangigilhononhon jambarmu sian borunta on. On pe ampara,nungga hupangido be jambarmu songon parboru situtu,jala pasahatonku ma i nuaeng.Las ma roham manjalo.Tung otik pe i sai godang ma pinasuna.Mamasumasu ma tondim manuai sahalam marhite tangiang tu Tuhanta Pardenggan basa i,asa sahat horas jala gabe borunta i.Botima”.

Dung i dipasahat ma jambar ni tulang ni hela na i.Dijalo tulang i ma i dohot hata mauliate.

HATA NI TULANG NI HELA DUNG DI JALO JAMBAR TINTIN MARANGKUP

“Mauliate ma ampara ala tangkas do hami dipangigilhon hamu.Jadi nungga be tutu hujalo dison jambar tintin marangkup sian borunta i.Tutu do songon nidokmuna i nungga gabe saboru hita nuaeng.Jala i do antong na satutuna,ai ido alana umbaen na didok angka ompunta sijolojolo tube:

Hot pe jabu i,sai tong do i margulanggulang;

Tung sian dia pe mangalap boru bere i,sai tong do i boru ni tulang.

Nuaeng pe ampara,sai satahi saoloan ma hita huhut sauduran mangoloi borunta on: ia ho di jolo ba ahu dipudi,ia ahu dijolo ba ho dipudi.sai tibu ma antong gabe borunta on.

Tubu lata ni singkoru di dolok Purbatua;

Tibu ma nasida maranak marboru,dongan nasida saurmatua.

Nang hamu ampara:

Andor hadumpang ma togutogu ni lombu;

Sai saurmatua ma hamu pairingiring pahompu nang sian borunta on.

Horas ma hita.Boti ma.”

HATA NI RAJA NI PARBORU.

“Hita saluhut bagian parboru,dongan sabutuha,boru,dongan sahuta dohot hulahulanami.Andorang so hupangido hami jambar pangabis tu hulahula bona ni ari,masipaingotan hita jolo jambar tu ise dope na so tajouhon,ai manurut aturan ni adatta,molo nungga mardalan jambar pangabis habis ma pangigilon parjambaran”.

NOOT :       Hasomalan ni par Silindung do on,alai na denggan do i ihuthononhon,ai marhite sian i gabe manat ma hasuhuton mangingot sude angka na patut manjalo jambar,rupa ni jambar ni pangula ni huria,jambar ni punguan marga jambar ni parhobas,dll.

Molo nunga torang ndang adong be na so dapotan jambar na patut manjalo jambar,dipangido ma jambar pangabis jala dipasahat tu hulahula bona ni ari ni parboru.Somalna ingkon jongjong do do pangabis i mandok hata pasupasu disi dijalo jambar pangabis i.

HATA NI SIJALO JAMBAR PANGABIS

“Songon panimpuli ni sude parjambaran ba nungga hujalo dison dibagasan las ni roha jambar pangabis.Ba dohononku ma nuaeng hata pasupasu tu hamu raja ni parboruonnami.

Balintang ma pagabe tumundangkon sitadoan;

Ingkon saut do angka ianakonta i gabe ai hita nunga masipaolooloan.

Sai tibu ma nasida marurat tu toru,hatop marbulung tu ginjang.

Mardangkai tu siamun,marranting tu hambirang.

Siangkup ni na gabe,sai ro ma pansamotan.

Sahat ma nasida leleng mangolu jala sahat tu panggabean.

Boti ma”.

 

MANGULOSI

Dung sidung sude dilehon paranak jambar ni na pinangigilhon parboru, ro ma na mangulosi.Sai jolo dijouhon paranak do siulosan ni parboru.

 

Parjolo ma dipasahat suhut parboru ulos pansamot tu ama ni helana di dok ma hatana :

“On ma da lae,ulos pansamot di hamu.Sai dipargogoi Tuhanta ma hamu mangalului hangoluan siapari dohot mangalului pansamotan.Sai dapot ma antong songon hata ni umpasa :

Dolok ni Purbatua tu tongdongkon siborotan,

Sai saur ma hamu sarimatua,jala tiur nang pansamotan.

 

Tubu ma tambisu di lambung ni pinasa:

Sai torop ma di hamu angka anak na bisuk,dohot angka boru na uli basa.

 

Sahatsahat ni solu sahat ma tu pangururan

Sai sahat ma hamu leleng mangolu, sai dapot sude na niluluan.

 

Boti ma da lae!”

 

Dipasahat suhut parboru ma muse ulos pargomgom tu natoras boru ni helana jala didok ma hatana :

“On ma ito, ulos pargomgom di ibotokku gomgom ma parumaenmu. Alai lambok ma ho ito mangajarajari parumaenmi,ai:

Ramba naposo dope i,naso tubuan lata,

Halak naposo dope i,na so umboto agiaha.

Songon hata ni umpasa ma dohononku:

Andor halumpang,togutogu ni lombu;

Mamboan tu onan gambiri;

Sai saur matua ma ibotokku,pairingiring pahompu,

sahat tu na marnono dohot marnini.

 

Eme na mabiur,di lambungni hariara;

Sai matorop ma pomparanmu jala mabiur,huhut matangkang jala manjuara.

 

Hau simartolu,ditombak ni panamparan;

Sahat ma itongku leleng mangolu,dihaliangi angka pomparan.

 

Boti ma da, ito.”

 

Udut tusi diulosi parboru ma helana dohot boruna,didok ma hatana :

“Songon on ma da amang,dohot inang !

Ulos na ganjang ma on di hamu na suminahatahon rap ganjang umurmuna jala rap hamu saurmatua.

Ulos parhorasan ma on na umpinta tubu ni anak dohot boru di hamu.

Ulos sibahen na las ma on ditingki ngali ni ari,sibahen na borgo ditikki las ni ari.

Ulos simbol ni holong ni rohanami do on di hamu huhut sitindangi na jonok da hami tongtong tu hamu marhitehite tangiang nami.Sai dapot songon hata ni umpasa ompunta sijolojolo tubu :

Dangka ni arirang,na peak ditonga onan;

Badanmu naso jadi sirang,tondimuna ma marsigomgoman.

 

Tangki ma jala ualang,galinggang jala garege;

Sai tubu ma di hamu angka anak partahi jala ulubalang,dohot angka boru parmas jala pareme;

 

Eme sitamba tua parlinggoman ni siborok;

Amanta Debata do silehon tua,sai horas ma hamu diparorot.

 

Sahat sahat ni solu, sahat tu Tigaras;

Sahat ma hamu leleng mangolu,sahat gabe jala horas.

Botima !”

 

NOOT : Ia par Silindung, disi dibahen suhut parboru i ulos ni boruna dohot

                 helana,sai tardiampehon inanta ni hasuhuton parboru i dope mandar

                 tu abara ni helana.Hasomalan na denggan do on.

 

Dung i mangkuling ma raja parhata ni paranak :

“Rajanami rajani hulahula nami,molo tung adong dope sian hamu na marsangkap mangulosi anak dohot parumaen nami,ba saonari ma pasahat hamu,asa sae tu nasida jala boi maninggalhon inganan on.

Boti ma,mauliate.”

Dung i marudur ma angka tutur ni parboru angka nanaeng mangulosi boru i.marjojor martordingan songon tangga ni balatuk do parro nasida,jumolo na sumolhot.Sai aktip do protokol ni parboru manjouhon tutur dia na ro mangulosi,asa diboto pihak paranak. Laos songoni do nang protokol ni paranak sai aktip mangalehon amplop na marisi hepeng(somalna ni ida 2000 manang 3000 rupiah) tu ganup tutur na mangulosi boru i.

 

Hata sigabegabe dohot pasupasu sian tulang ni hela :

“Ale bere dohot ho inang,tadok ma mauliate tu Amanta Debata ai nungga dapot di hamu sadarion songon na nidok ni umpasa :

Jumpang naniluluan,dapat na jinalahan;

Ima dongan sahaholongan,dohot dongan sapangkilalaan.

Tu ho bere,on ma dohononku.didok angka ompunta sijolojolo tubu :

Hot pe jabu i,sai tong doi margulanggulang;

Sian dia pe mangalap boru bere i,sai tong doi boru ni tulang.

On pe bere ,ingot ma tu joloan on,borungku do on na nialapmon.Jla tu ho pe inang dohononku ma, ingot ma tu joloan on,apala amangmu do ahu na dohot manghaholongi ho.Nuaeng pe pasahatonku ma pasupasu tu hamu :

Aek sihoruhoru tu sampuran Siguragura;

Rap leleng ma hamu mangolu,huhut rap saur matua.

 

Binsar mata ni ari,poltak mata ni bulan;

Sai tubu ma di hamu angka boru na malo mansari,dohot angka anak

na gabe panungkunan.

 

Ni usung ma palangka tu Lumban Siborotan;

Tudia pe hamu mangalangka,sai disi ma hamu dapotan pansamotan.

 

Sahatsahat ni solu sahat ma tu bontean;

Sahat ma hamu leleng mangolu,sahat tu panggabean.

Boti ma”.

 

Ia angka ulos silehonon ni parboru somalna,diluar ni ulos hela, angka on ma :

1.     Ulos pansamot tu ama ni hela.

2.     Ulos pargomgom tu ina ni hela.

3.     Ulos tu sijalo bara.

4.     Ulos tutup ni ampang tu iboto ni hela.

5.     Ulos tu haha anggi ni hela.

6.     Ulos tu namboru ni hela.

7.     Ulos tu ompung suhut ni hela.

 

Hepeng olopolop.

Habis na mangulosi dohot na mangalehon ulos hepeng,marbagi olopolop maDongan sahuta ni boru do manjalo i sian na dua bola pihak jala laos ibana do manghatahon,di dok ma :

“Hamu angka na pinarsangapan na liat na lolo,Nunga marujung pambagian parjambaran dohot mangulosi.Tadok ma mauliate tu Amanta Debata na mamasumasu ulaonta on.ai dapot do songon nidok ni umpasa :

HALAMAN 90

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Komentar

Postingan populer dari blog ini

Privacy policy